การจัดการสิทธิ์ไฟล์ (File Permission) ใน Linux

Linux มีระบบจัดการสิทธิ์ (Permission) ที่มีประสิทธิภาพ เพื่อควบคุมการเข้าถึงไฟล์และโฟลเดอร์ ระบบนี้ช่วยป้องกันการเข้าถึงโดยไม่ได้รับอนุญาตและเสริมความปลอดภัยให้กับระบบ

1. พื้นฐานของ Linux File Permission

Linux ใช้ระบบสิทธิ์ 3 ระดับ คือ

• Owner (ผู้เป็นเจ้าของ) คนที่สร้างไฟล์หรือโฟลเดอร์
• Group (กลุ่ม) ผู้ใช้ที่อยู่ในกลุ่มเดียวกัน
• Others (อื่น ๆ) ผู้ใช้ที่ไม่ได้เป็นทั้งเจ้าของหรืออยู่ในกลุ่ม

สิทธิ์แบ่งเป็น 3 ประเภท

• Read (r) อ่านไฟล์/ดูรายชื่อไฟล์ในโฟลเดอร์
• Write (w) แก้ไขไฟล์/เพิ่มหรือลบไฟล์ในโฟลเดอร์
• Execute (x) รันไฟล์ที่เป็นสคริปต์หรือโปรแกรม/เข้าโฟลเดอร์

2. การดูสิทธิ์ของไฟล์หรือโฟลเดอร์

ใช้คำสั่ง ls -l เพื่อดูรายละเอียดไฟล์

ตัวอย่างผลลัพธ์

-rwxr-xr--  1 user group  2048 Jan  5  example.sh

อธิบาย -rwxr-xr--

• - ไฟล์ธรรมดา (หากเป็นโฟลเดอร์จะเป็น d)
• rwx สิทธิ์ของ Owner (อ่าน, เขียน, รัน)
• r-x สิทธิ์ของ Group (อ่าน, รัน)
• r-- สิทธิ์ของ Others (อ่านเท่านั้น)

3. การเปลี่ยนสิทธิ์ของไฟล์ (chmod)

การกำหนดด้วยตัวอักษร

• เพิ่มสิทธิ์

chmod u+x example.sh  # เพิ่มสิทธิ์รันให้ Owner
chmod g+w example.txt  # เพิ่มสิทธิ์เขียนให้ Group

• ลบสิทธิ์

chmod o-r example.txt  # ลบสิทธิ์อ่านของ Others

การกำหนดด้วยเลขฐาน 8 (Octal) หรือ แบบ Numeric

เลข 3 หลักแทนสิทธิ์ (r=4, w=2, x=1)

• 7 (rwx) มีสิทธิ์ทั้งหมด
• 6 (rw-) อ่านและเขียน
• 5 (r-x) อ่านและรัน
• 4 (r--) อ่านอย่างเดียว

ตัวอย่างการใช้งาน

chmod 755 example.sh  # Owner=เต็มสิทธิ์, Group=อ่าน+รัน, Others=อ่าน+รัน
chmod 644 example.txt  # Owner=อ่าน+เขียน, Group=อ่าน, Others=อ่าน

การคำนวณแบบ Numeric สำหรับสิทธิ์ของไฟล์ใน Linux

Numeric Mode คือการใช้ตัวเลขฐานแปด (Octal) เพื่อแทนสิทธิ์ของไฟล์ใน Linux ซึ่งประกอบด้วย 3 ระดับคือ Owner, Group, และ Others โดยแต่ละระดับประกอบด้วยสิทธิ์ 3 ประเภท Read (r), Write (w), และ Execute (x)

วิธีคำนวณ Numeric

1. แยกสิทธิ์ออกเป็น 3 กลุ่ม Owner, Group, และ Others
2. สำหรับแต่ละกลุ่ม
   • นำค่าของ r, w, x มารวมกันตามสิทธิ์ที่กำหนด
   • ถ้าไม่มีสิทธิ์ ให้ใช้ 0
3. รวมค่าของทั้ง 3 กลุ่มเข้าด้วยกันเป็นเลข 3 หลัก

ตัวอย่างการคำนวณ Numeric Mode

1. ตัวอย่างสิทธิ์
   • -rwxr-xr--
2. แบ่งสิทธิ์

3. รวมค่าของทั้ง 3 กลุ่ม
   • Numeric Mode = 754

ตัวอย่างเพิ่มเติม

4. การเปลี่ยนเจ้าของและกลุ่ม (chown และ chgrp)

เปลี่ยนเจ้าของไฟล์

chown user example.sh

เปลี่ยนกลุ่มของไฟล์

chgrp group example.sh

เปลี่ยนทั้งเจ้าของและกลุ่ม

chown user:group example.sh

5. ความสำคัญของ Special Permissions

1. SetUID (s)
   • รันไฟล์ในฐานะเจ้าของไฟล์ ไม่ใช่ผู้รัน
   • ใช้กับไฟล์โปรแกรม เช่น /usr/bin/passwd

chmod u+s example.sh

2. SetGID (s)
   • กำหนดให้ไฟล์หรือโฟลเดอร์ใหม่ในกลุ่มเดียวกัน

chmod g+s folder/

3. Sticky Bit (t)
   • กำหนดให้ลบไฟล์ในโฟลเดอร์ได้เฉพาะเจ้าของ

chmod +t /tmp

6. ตัวอย่างการตั้งค่าสิทธิ์ในสถานการณ์จริง

1. โฟลเดอร์ Public (อ่านได้ทุกคน)

chmod 755 /var/www/html/

2. ไฟล์ส่วนตัว (Owner เท่านั้นที่อ่านได้)

chmod 600 secret.txt

3. โฟลเดอร์ที่แชร์ในทีม

chmod 770 shared_folder/

สรุป

การจัดการ Permission ของไฟล์ใน Linux ช่วยให้ระบบมีความปลอดภัยและจัดการได้ง่ายขึ้น การเข้าใจคำสั่งพื้นฐาน เช่น chmod, chown, และ ls -l จะช่วยให้คุณสามารถบริหารจัดการสิทธิ์ได้ถูกต้อง